Yaklaşık 10.000 civarında yaşayan türüyle en kalabalık tetrapod omurgalıları oluştururlar. Kuzey Kutbundan Güney Kutbuna dünya üzerindeki tüm ekosistemlerde yaşarlar. Boyutları arı sinek kuşunda 5 cm ile deve kuşunda 2,7 m.'ye kadar değişir. Bulunan fosillere göre kuşlar, yaklaşık 150-200 milyon yıl önce, Jura Devri'nde terapod dinozorlardan gelmektedir. Bilinen ilk kuş Jura Devri'nin sonlarında yaklaşık 155-150 milyon yıl önce yaşamış olan Archaeopteryx 'tir.
Genel özellikleri [değiştir]
Kuşlar, diğer canlı alemlerinden farklı olarak bazı özelliklere sahiptir. İlk sabit sıcaklıklı canlılar olma özelliğini taşırlar. Belirgin özellik olarak, üyelerinin tümü, diğer hiçbir hayvan grubunda görülmeyen tüylerle kaplıdır. Ön üyeleri kanatlara dönüşmüştür ve arka üyelerdeki kemikler intertarsal eklem oluşturacak şekilde dizilmiştir. Trake ve bronşlarının bulunduğu yerde çok gelişmiş bir ses kutuları vardır. Sert kabuklu yumurta bırakırlar ve kuluçkaya yatarlar. Embriyo, yumurta kabuğu ve amniyon zarı ile çevrilidir. Kuşların tam işlev gören, karmaşık ve gelişmiş, büyük ve küçük dolaşım sistemleri vardır.
Kökenleri [değiştir]
Ana madde: Kuşların evrimi
Kuşlar, sürüngenler ile yakın akrabadırlar. Bu nedenle sürüngenlerle birlikte Sauropsida, üst sınıfında toplanırlar. Diapsid Archosauria'dan, özellikle Triyas'ta büyük ölçüde farklılaşmış Thecondonti'dan türemişlerdir. Bu sonuncu grubun içinde bulunan Pseudosuchia, bununla ilgili olarak Dinosauria kuşlara en yakın gruplar olarak varsayılır. En eski kuş fosili, Solenhofen'ın (Batı Almanya) Üst Jura (140 milyon yıl) katmanlarında bulunan Archaeopteryx'dir. 1860 yılında ilk defa tek bir telek, 1861 yılında ise, baş hariç tüm iskelet sistemi tamam olan bir fosil bulunmuştur. Bulunan bu fosil, bilim dünyasında bir sansasyon yaratmıştır. Çünkü bu fosil, sürüngen ve kuş özelliklerinin her ikisini de aynı ölçüde taşımaktadır. Fosil, H.V. Meyer tarafından Archaeopteryx lithographica olarak tanımlanmış ve Londra'daki British Museum'a konulmuştur.
Anatomileri [değiştir]
Ana madde: Kuşların anatomisi
Gerçek dişlerin olmayışı, derilerinde salgı bezlerinin olmaması, tüysüz kısımlarında pul bulundurmaları, kafatasının omurgaya bağlanması ve göğüs kemiğinin iyi gelişmiş olması diğer canlılarda az olarak görülebilen özelliklerindendir. Bununla beraber, alyuvarları çekirdekli ve oval, akciğerleri havayı daha verimli kullanabilir tiptedir. Böbrekler metanefroz tiptedir ve boşaltım kanalları kloaka açılır. Devekuşları hariç idrar keseleri yoktur. Atık ürün katı ürik asittir. Bir çift testis bulundururlar ve bunlar kloaka açılır. Ayrı eşeyli canlılardır. Çiftleşme organı (penis) bazı türler (kaz, ördek) haricinde yoktur. Yumurtaları telolesital tiptedir ve meroblastik gelişme gösterir. Her zaman iç döllenme görülür. Beyinden 12 çift sinir çıkar. Görme organları diğer duyu organlarına göre çok daha iyi gelişmiştir. Koku alma duyusu kısmen körelmiştir. Kuşlar, metabolizma hızları en yüksek olan canlı grubudur.
Beslenmeleri [değiştir]
Kuşlarda beslenme şekilleri çeşitlilik gösterir ve genellikle nektar, meyve, bitki, tohum, leş, çeşitli küçük hayvanlar (diğer kuşlar da dahil), gibi besinleri içerir. Kuşların dişleri olmaması nedeniyle, sindirim sistemleri çiğnenmeden yutulmuş besinleri işlemeye uygun hale gelmiştir. En yaygın görülen beslenme şekli tohumlardır. Bunun yanı sıra karışık beslenme de görülür. Kural olarak bitkisel besinlerle beslenenler çok az da olsa hayvansal besinleri (genellikle yavrulama dönemlerinde) alırlar. Her grubun ya da türün beslenme alışkanlıkları farklıdır. Suda yaşayanlar, başta balık olmak üzere çeşitli su böcekleri ve omurgasız canlılarla, bazıları ise su bitkileriyle beslenirler. Karada yaşayanlar avcıdırlar ve böcekler, omurgasız ve küçük omurgalı canlılar, leş ya da bitki özsuları veya meyvelerle beslenebilirler.
Davranışları [değiştir]
Phalaenoptilus nuttallii türü kış uykusuna yatar.
Kuşlarda, beyinin gelişmiş olmasına bağlı olarak, davranış şekilleri karmaşıklaşmıştır. Özellikle sesle iletişim kurulması gelişmiştir. İnsan dışında başka bir canlının sesini taklit etme özelliği sadece kuşlarda bulunur. Ses analizleri tür ayrımlarında bir kriter olarak kullanılır. Beslenme- kur yapma, saldırma ve korunma ile ilgili davranışlar türden türe farklılık gösterir.
Kış uykusu [değiştir]
Kuşlar kural olarak, Çobanaldatanlar (Caprimulgiformes) haricinde kış uykusuna yatmazlar. Kış uykusu sırasında Phalaenoptilus nuttallii türü vücut sıcaklığını 70C'ye kadar düşürür.
Göç [değiştir]
Ana madde: Kuşlarda göç
Göçmen kuşlar
Kuşlarda göç, yılın belli bir dönemini, kuluçkaya yattığı yerden uzak olarak geçirmek anlamına gelir. Gezici kuşlar, kuluçka yerinden değişik yönlere doğru kısmen ayrılan kuşlardır. Yerli kuşlar ise, sürekli kuluçka bölgesinde kalan kuşlardır. Her üç grubunda arasında geçiş formu gruplar bulunmaktadır. Göç davranışı, kuluçka bölgesinde geçici olarak besinin azalması ile ortaya çıkabilir. Kuzeydeki kuşların soğuk mevsimle ve bitkilerin yapraklarını dökmesiyle göç ettikleri bilinir. Örneğin su kuşlarının yaşadıkları yerde suların buz tutmasıyla ya da güneyde yaşayanlarda kuraklık nedeniyle yazın kuzeye de göç davranışı başlar. Çoğu kuşta, kışlama ve kuluçkaya yatma bölgeleri kalıtsal olarak saptanmıştır. İlkbaharda ya da yazın iç, kısmen dış etkilerle göç başlatılır.
Yayılışları [değiştir]
Ana madde: Kuşların yayılışları
Kuşların uçma yeteneğinin gelişmiş olması ve sıcakkanlılık, bütün dünyaya yayılmalarını sağlamıştır. Bazı kuşlar bu yüzden dünyanın bütün heryerinde görülebilir olmuştur. Bazıları ise sadece belli bir bölgeye özgüdür. Tür sayısının en fazla olduğu yer tropik ormanlardır. Güney Amerika, özellikle Amazon tür bakımından en zengin bölgeledir. Türce en fakir yerler ise, kutuplar ve kutuplara yakın soğuk tundralardır.
Sınıflandırma [değiştir]
Ana madde: Kuşların sınıflandırılması
Soyu tükenmiş kuşlardan Archaeopteryx
Günümüz kuşlarından bir su kuşu
Bir tepeli güvercin
Ak kuyruklu trogon (Trogon viridis)
* Alt sınıf Archaeornites (Sürüngen benzeri kuşlar, fosil kuşlar)
* Alt sınıf Neornithes (Günümüz kuşları, gerçek kuşlar)
Paleognathae
* Struthioniformes, (Deve kuşları, kiviler vb.)
* Tinamiformes, (Tinamular)
Neognathae
* Anseriformes (Kazsılar), dünya çapında bulunur; 150 tür
* Galliformes (Tavuksular), dünya çapında, kuzey Avrasya harıç; 256 tür
* Sphenisciformes (Penguenler), güney kutbu ve güney suları ait; 16 tür
* Gaviiformes (Dalgıç kuşları), Kuzey Amerika, Avrasya; 5 tür
* Podicipediformes (Yumurta piçleri, Batağanlar), dünya çapında bulunur; 20 tür
* Procellariiformes (Tüp burunlu kuşlar, Fırtına kuşları), bütün denizlerde bulunur; 93 tür
* Pelecaniformes (Kürek ayaklılar, Pelikanlar), dünya çapında bulunur; 57 tür
* Ciconiiformes (Leyleksiler), bütün kıtalarda bulunur; 115 tür
* Falconiformes (Gündüz yırtıcıları), dünya çapında bulunur.
* Turniciformes (Üçparmaklı bıldırcınlar), Eski Dünya, 15 tür
* Gruiformes (Turnamsılar), dünya çapında bulunur; 196 tür
* Charadriiformes (Yağmur kuşları, Kıyı kuşları), dünya çapında bulunur; 305 tür
* Pterocliformes (Bağırtlaklar), Afrika, Avrupa, Asya; 16 tür
* Columbiformes (Güvercinler), dünya çapında bulunur; 300 tür
* Psittaciformes (Papağansılar), bütün tropikal bölgeler, güney ılıman bölgeler; 330 tür
* Cuculiformes (Guguksulur), dünya çapında bulunur; 151 tür
* Strigiformes (Gece yırtıcıları), dünya çapında bulunur; 134 tür
* Caprimulgiformes (Çoban Aldatanlar), dünya çapında bulunur; 96 tür
* Apodiformes (Ebabiller, Sağanlar), dünya çapında bulunur; 403 tür
* Trochiliformes (Kolibriler), orta ve kuzey Amerika, 331 tür
* Coliiformes (Fare kuşları), Sahra aşağıda Afrika; 6 tür
* Trogoniformes (Kemirgen gagalılar), Sahra aşağıda Afrika, Amerika, Asya; 35 tür
* Coraciiformes (Gökkuzgunları), dünya çapında bulunur; 192 tür
* Piciformes (Ağaçkakansılar), dünya çapında bulunur, Asya kıtasının güneydoğusundaki büyüklü küçüklü adalar harıç; 376 tür
* Passeriformes (Ötücü kuşlar), dünya çapında bulunur; yaklaşık 5200 tür
Ayrıca bakınız [değiştir]
* Türkiye Türler Listesi/Kuşlar (Aves)
* Kategori:Kuş sınıflandırması
* Kategori:Türkiye'deki kuşlar
Cuma Şub. 20, 2009 6:21 pm