MrS By KoЯn
Power Üye
Mesaj Sayısı : 83
Points : 2070
Kayıt tarihi : 16/04/09
 | Konu: Türkiye İlcesi Hakkari  Perş. Nis. 16, 2009 12:48 pm | |
| Hakkari
Hakkari Tarihçe İLİN ADININ KAYNAĞI
İÖ.7000'den bu yana sürekli bir yerleşme yeri olan Hakkari yöresinin
adına ilişkin ilk bilgilere, X.yy Arap tarih ve coğrafya kaynaklarında
rastlanmaktadır. Ünlü Arap tarihçisi İn Havsal , yöredeki Hakkari yani
Her-kariyan (Güçlü, savaşçı, edebilen) anlamına gelen ve o coğrafyada
yaşayan boyların adıdır. 300 yıl öncesine dek tarihi Hakkari
topraklarının yüz ölçümü 35-40 bin km2 idi. Böylesine geniş bir alanda
Ertuşi ve Pinyanişi aşiretleri bu boylardan ikisi ve yöre siyasetinde
etkin olanlarıdır. "Akar" ise köy altı sulak, bahçelik alan demektir.
Bugün Hakkari merkez ilçesine bağlı bir köy ile, Yüksekova'ya bağlı
Oramar Bucağı'nın bir köyü de yine bu aşiretin adıyla, Akar (Akarı)
olarak anılmaktadır.
Yöre 1536'da Kanuni Sultan Süleyman'ca Osmanlı topraklarına katılmasından bu yana, Hakkari olarak anıla gelmektedir.
Bugün Hakkari ilinin Merkez ilçesi olan Çölemerik'e, Ermenilerin İlmar,
Süryanilerin Gülarmak, Memlukların da Colamerg adını verdikleri
bilinmektedir.
YAZILI TARİH ÖNCESİ
Hakkari yöresi, yazılı tarih öncesi çağlardan bu yana, insan
topluluklarının uğrak yerlerinden biri olmuştur. Yörede yapılan
araştırmalar, bu topraklarda İÖ.100.000 - 40.000 ' e tarihlenen orta
paleolitik dönemden başlayarak kısa süreli yerleşmeler olduğunu ortaya
koymaktadır.Kılıç Kökten 1961'de Yüksekova'ya yaptığı gezi sırasında
bulduğu volkanik cam ( Obsidyen) gereçlerden yöredeki ilk yerleşmelerin
bu dönemlere ait olduğu kanısına varmıştır. Hakkari yöresinde obsidyen
yatağı bulunmamasına karşın, çevrede çok sayıda obsidyen gereçlere
rastlanması bu taşın, Hakkari yöresine başka bölgelerden getirilerek
işlendiğini ortaya koymaktadır.
NEOLİTİK DÖNEM (YENİ TAŞ)
Bölgedeki yerleşmenin Neolitik dönemde de sürdüğünü ortaya koyan
belgeler, il sınırları içinde değişik yerlerde bulunan kaya
resimlerdir. Bu resimlerin önemli bir bölümünü Hakkari'nin
güneydoğusundaki Gevaruk vadisinde bulunanlar oluşturmaktadır. Bu
vadide, 2600 metre yükseklikteki bir çok kayalara kazınmış 1.000
dolayında resim bulunmuştur. Bunların çoğu, yöredeki bir tür dağ
keçisini betimlemektedir. İlkel ve simgesel olan av tuzakları ve
hayvanlara sopalarla saldıran insan resimleri de vardır. Bunlar,
Avrupa'nın batısında, İspanya'da ve Kuzey Afrika'da bulunan kaya
resimleri ile büyük benzerlik göstermektedir. Gevaruk kaya resimlerine,
ilk kez, 1956-1958 araştırmalarında rastlanmıştır. Muvaffak Uyanık ile
Dr.Freh, Gevaruk Vadisindeki araştırmalarında, 55'i aşkın kaya resmi
bulmuşlardır. İngiliz ve Alman dağcılarından oluşan iki ayrı ekip de,
aynı dönemde, Gevaruk'ta 625 resim daha ortaya çıkarmışlardır.
Resimler, kayaların yüzeyindeki koyu kızıl renkli katmana sert taşlarla
kazınarak yapılmıştır. Bu kayalar, sarkan buzulların da etkisiyle,
zamanla aşınmıştır.
Bir başka kaya resimleri kümesi de, Şiye Hundevade tepesinin
eteklerinde ortaya çıkarılmıştır. Bu tepe, Hakkari'nin Güneydoğusundaki
Cilo dağındaki, Gevaruk gölünün batısında, Şiye Mazan doruğunun
doğusundadır. Fotografçı Ersin Aluk, burada 200 dolayında kaya resmi
saptamıştır. Bu resimlerin biri büyük bir av sahnesini
canlandırmaktadır. Avcıların ayaklarında raket benzeri, tabanı iplerle
örülü ayakkabılar vardır. Bunların daha gelişmiş bir türü, günümüzde
Doğu Anadolu'nun büyük bir bölümünde, hedik adıyla kullanılmakta ve
kara batmadan yürümeyi sağlamaktadır.
Yukarıda anılanların yanı sıra Beytüşşebap İlçesinin Mezraa Köyü
yakınlarında Peştazere yöresindeki tek bir kaya üzerinde, çok sayıda
resim kompozisyonu bulunmuştur.
Bu kaya resimleri, Hakkari insanının, Neolotik Dönemde avcılığın yanı
sıra, hayvancılık ve tarımla da uğraştığını ortaya koymaktadır.
Van Gölünün güneyindeki kavimle ilgili ilk bilgi (yazılı) iki sümen
eşik taşında görülmüştür. Bu taşlarda bölge "Kar-da-ka-lar" ülkesi
olarak tanımlanıyor. Bu tarihten yaklaşık 1600 yıl sonra ( İÖ.401)
bölgeden geçen Yunanlı yazar ve savaş muhabiri Ksenephon (Onbinlerin
Dönüşü'nün yazarı) da yöre halkına " Karduklar" diyecekti.
YAZILI TARİH-URARTULAR
IÖ 2000'lerde, Hakkari'yi de içine alan Doğu Anadolu yüksek
yaylalarında yaşayan insan topluluklarına ilişkin ilk bilgiler, IÖ
XIII. yy'a tarihlenen Asur kralı I.Salmanassar'ın (IÖ 1280-1261) bir
yazıtında Asur krallığıyla savaşan bazı ülkelerden söz edilmekte ve
Uriatri etnik bir topluluğun adı olmayıp Asur dilinde " dağlık bölge"
anlamına gelmektedir. Yine, Asur yazıtlarından kralın, Uriatri adı
altındaki sekiz ülkeyi ele geçirdiği anlaşılmaktadır. Bu ülkelerin, Van
gölünün güneydoğusundaki dağlık bölgede. Büyük Zap suyunun yukarı
vadisinde
bulunduğu sanılmaktadır. Bir başka Asur yazıtında kral I.
Tukultininurtaya'nın yazıtında ise çok sayıda akarsu bulunan bu bölgeye
" Nairi Ülkeleri" (Nehirler Ülkeleri) adı verilmektedir. Nitekim, Asur
kralı II.Asur Banipal'in IÖ IX. yy'ın ikinci çeyreğindeki egemenlik
yıllarından başlayarak, Uriatri, Urartu sözcüğüyle aynı anlamda
kullanıla gelmiştir. Buna karşın, " Nairi Ülkesinin kralı" sanı, yöre
insanlarının dilinde "Bianili Ülkesinin Kralı" olarak yer almıştır.
Urartu dilindeki Kelişin yazıtından da açıkça anlaşılacağı gibi,
Urartular (Uratriler- Uriatri Ülkesinin insanları), IÖ IX. yy'den
başlayarak, ülkelerini "Biznili Ülkesi" olarak adlandırmışlardır.
Ancak, eski Ön Asya'da Urartu adı daha yaygın bir biçimde kullanıldığı
için bu ad zamanla, "Bianili" adının yerini almıştır.
Asur yazıtlarında belirtildiğine göre, bu dağlık yöredeki topluluklar,
IÖ II. Binin ikinci yarısında, birbirinden bağımsız beylikler biçiminde
varlıklarını sürdürüyorlardı. Bu durum, IÖ'dan önce 1000'lere değin
devam etti.
|
|
 |
| |
|
Snqlaydmr
Bayan Moderatör
Takımlar : 
Ruh hali : 
Mesaj Sayısı : 295
Yaş : 30
Nerden : Kasımpaşa
Points : 7825
Kayıt tarihi : 25/03/10
| | Konu: Geri: Türkiye İlcesi Hakkari Perş. Mart 25, 2010 4:46 pm | |
| HariKulaDe.... Paylasım İcin SagoL..... &) | |
|
