Nefesli Çalgılar
Piccolo
Piccolo,
normal flütünün 1 oktav üzerinde olacak şekilde ayarlanmış bir tür yan
flüttür. 3 oktava yakın ses genişliğiyle günümüz orkestrasında en tiz
seslere ulaşan enstrümandır. Genellikle orkestralarda özel efekt
amacıyla kullanılmakla beraber marş topluluklarında da kendine geniş
yer bulmaktadır. Flütün yerini alacak şekilde çalınır.
Tarihçe:
Piccolo
ilk olarak ağaçtan yapılmış ve insanın ön planda olduğu bestecilerin
eserlerinde yer almıştır. Piccolo’nun ilk kullanıldığı eserlerden
birisi Beethoven’in 5.Senfonisidir. Piccolo’nun kullanıldığı en
tanınmış yapıtlardan birisi, John Philip Sousa’nın “The Stars and
Stripes Forever” marşının finalidir.
Flüt
Flüt
çoğu orkestra, topluluk ve nefesli gruplarında soprano sesi veren
enstrüman olarak kullanılmaktadır. Flütlerin büyük bir çoğunluğu
metalden yapılmaktadır ve bir ucunda ağızlık olan bir tüp şeklindedir.
Müzisyen flütü yatay olarak tutup ağızlıkta bulunan oval şekilli bir
parçadan içeri üfler. Aynı anda düğme denen tuşlara basar. Bu tuşlara
basılıp bırakıldıkça flütte değişik tonlar oluşturan delikler açılır.
Do anahtarında akort edilen orkestra flütü en popüler flüt türüdür ve 3
oktavlık bir ses genişliği vardır. Flüt ailesinin diğer üyeleri,
piccolo, alto flüt ve bas flütten ibarettir. Jean Pierre Rampal ve Aure
Nicolet bu sazın ünlü solistlerindendir.
Tarihçe:
Batı
Müzüğinde en çok kullanılan şekliyle kullanılan flüt cinsi olan Yan
Flüt’ün Çin’de M.Ö. 900 yılından beri kullanıldığı bilinmektedir. Flüt,
Avrupa’ya 12. Yüzyıl’da, öncelikle Almanca konuşulan bölgeler olmak
üzere, girmiş ve ilk önceleri çoğunlukla askeri bandolarda
kullanılmıştır. Alman Flütü isminin verilmesi bu zamana denk
gelmektedir. Flüt daha sonra 16 ve 17. yy’da Oda müzüğinde kullanılan
bir enstrüman haline dönüşmeye başlamıştır. Bu ilk flütler, 6 parmak
deliğinden ibaret tek parçadan oluşmaktaydı. Ancak 1600 lerde, flüt
birbirine bağlı 3 parçadan ibaret olarak yeniden tasarlanmıştır.
Aşamalı olarak, flüte daha fazla tuş eklenmiş ve orkestra parçalarında
yerini almaya başlamıştır. 1800 lü yıllarda 4 tuşlu flüt en çok
kullanılan türü olmakla beraber, 8 tuşlusu da geliştirilmiştir.
Günümüzde,silindir şeklinde, 13 veya daha fazla ton delikli ve basmalı
tuşlu Bohemia Flüdü en çok kullanılan cinsidir.
Korno
Korno,
obua ailesinin bir üyesidir. 1.5 oktav daha tiz olduğu için alto obua
da denmektedir. Şekli genellikle obuaya benzer olup, orkestra’da 3.
obuacı tarafından çalınmaktadır.
Tarihçe:
Korno’nun
ilk prototipleri 17.yy sonundan önce ortaya çıkmıştır. Bu aletler
kıvrık boynuz biçiminde, deri kaplı ve gövdesi delikliydi. Delikler,
parmakların açılımını kapsayacak bir açı ile yerleştirilmişlerdi. Johan
Sebastian Bach tarafından kullanılan Oboa da Caccia (Av obuası) nın,
kornonun çok benzeri olduğuna inanılmaktadır. Karanlık ve yaslı sesi,
Hector Berlioz, Peter Ilich Tchaikovsky ve Richard Wagner gibi
besteciler tarafından öne çıkarılmıştır.
Obua
Obua,
en küçük ve en geniş oktavlı enstrümanlardan biridir. Silindirik ahşap
bir gövdesi ve gövdesi boyunca tuşları vardır. 3 oktav ses aralığıyla
çalması çok zor bir enstrümandır. Çok nefes isteyen ve doğru nefes
tekniklerine sahip olunmasını gerektirir.
Tarihçe:
Obua,
17.yy’da iki Fransız müzisyeni, Jean Hotteterre ve Michel Philidor
tarafından icat edilmiştir. “Shawm” adı verilen bir enstrümanı
“Hautbois” (obua) ya çevirdiler. “Hautbois” in Shawm’dan daha dar ve 3
parçalı bir gövdesi vardı. 18. yy da çoğu orkesra bu enstrümanı
bünyesine katmaya başlamıştı. Tarih boyunca bazı besteciler, obua için
solo eserler bestelediler. Bunların arasında, George Frideric handel,
Joseph Haydn, Wolfgang Amadeus Mozart ve Ludwig Van Beethoven vardır.
Klarnet
Ahşap
nefesli çalgılar ailesinin bir üyesi olan Klarnet, bir ucunda ağızlık
olan diğer ucu da çan şeklinde olan bir uzun tüpten ibaretttir.
Çoğunlukla ahşaptan yapılan klarnetin üzerinde, küçük metal tuşlar
bulunan delikler vardır. Dil titredikçe, dolu ve zengin bir ton elde
edilir.. Tuşlara basıp bırakarak tonlama yapılır Klarnet 4 nota da imal
edilir ve en çok kullanılan düz-si klarnettir. Bu klarnetin 3.5 oktav
kadar ses genişliği vardır.
Tarihçe:
18.yy’da
Alman bir flüt imalatçısı olan Johann Christoph Denner tarafından dilli
bir halk çalgısı olan “Chalumeau” adlı enstrümanın değiştirilmesi ile
elde edilmiştir. 1840 lı yıllarda 2 farklı karmaşık tuş takımı
geliştirilmiştir. Klarinetler orkestralarda 1780 lerde popüler hale
gelmiştir. Klarneti ön plana çıkaran eserlerden bazıları George
Frideric Handel’in 2 klarnet ve bir korno için üvertürü, Carl Strawitz
ve Wolgang Amadeus Mozart’ın klarnet konçertosudur.
Fagot
Fagot
iki dilli bir enstrümandır. Toplamda 2.5 metreye yakın silindirik ahşap
tüpten yapılmıştır. 4 bağlantı parçasından oluşur: Bass parça, tenor
parça, çift parça ve çan parça olmak üzere. Çan parça olarak
adlandırılan kısım bass kısma alttan bağlı olup kıvrıktır. Bu grup
tenor kısma sonra topluca çift parçaya bağlıdırlar. Çift dilli ağızlık
tenor parçaya bir başka parçayla bağlıdır. Bassoon üzerinde 8 delik ve
10 tuş bulunur. Müzisyen dilli parçadan üfleyerek ve tuşlarla ton
değiştirerek enstrümanı çalar.
Tarihçe:
Fagot
1650 lerde büyük bir ihtimalle, kıvrık şekilli tek parçalı bir
enstrümandan türetilmiş olmalıdır. Modern Fransız Fagot’u, 19.yy
ortalarında, Buffet-Crampon isimli bir Fransız firması tarafından
geliştirilmiştir. Alman Fagot’u ise Wilhelm Heckel isimli bir imalatçı
tarafından mükemmelleştirilmiştir. Avrupa’nın çeşitli yerlerinde farklı
türlerde çalınmaktadır.
Saksafon
Saksafon
dil sesli nefesli çalgılardan birisidir. Yapısında, klarnet’in tek
dilli ağızlığı, metal bir gövde, obuanın konik kısmına benzeyen bir
kısım bulunur. Çoğu saksafonun alt kısmı eğiktir ve bu şekliye bass
klarneti andırır. Çok azı, örn: soprano saksafon, düzdür ve klarnete
benzer. Saksafonun üzerinde 12 tuş ve delik bulunur. 6 çiviye basıp
bırakılarak gruplar halinde açılıp kapatılmak suretiyle değişik tonlar
elde edilir. Aletin üzerinde, normal sesinin bir oktav altında veya
üstünde ses çıkartmaya yardımcı olan 2 de fazladan delik vardır. En çok
kullanılan saksafon türleri olan, soprano, alto ve tenor saksafonun 2.5
oktavlık bir ses genişliği vardır.
Tarihçe:
İlk
defa 1840 yılında Adolph Sax isimli bir imalatçı tarafından icat
edilmiştir. 1844 de ilk defa senfonik orkestralarda görünmüşlerdir.
Ancak saksafon için yazılan parçalara pek rastlanmaz. Jazz’ın gelişimi
ile saksafonun popüler olmasını 20.yy başına kadar beklemek gerekmiştir.
Çarş. Nis. 15, 2009 3:41 pm
